.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Próchnica wtórna pod wypełnieniem - cichy wróg, który rozwija się bezboleśnie
Próchnica wtórna to jedno z najczęściej bagatelizowanych schorzeń w stomatologii. Choć wielu pacjentom wydaje się, że „„z plombowanym zębem już nic nie może się stać”, rzeczywistość wygląda inaczej. Niestety - pod pozornie szczelnym wypełnieniem może przez długi czas rozwijać się choroba, która nie daje żadnych objawów aż do momentu, gdy jedynym ratunkiem staje się leczenie kanałowe.
To właśnie czyni próchnicę wtórną tak podstępną. Działa po cichu, nie jest widoczna z zewnątrz, a jej diagnoza wymaga doświadczenia i precyzyjnej diagnostyki.
To właśnie czyni próchnicę wtórną tak podstępną. Działa po cichu, nie jest widoczna z zewnątrz, a jej diagnoza wymaga doświadczenia i precyzyjnej diagnostyki.
Czym właściwie jest próchnica wtórna (pod plombą)?
Próchnica, wtórna to proces próchnicowy, który rozwija się ponownie w zębie już wcześniej leczonym, najczęściej na granicy pomiędzy zębem a wypełnieniem. Powodem jest nieszczelność, czyli mikroprzestrzeń, w której mogą gromadzić się bakterie.
Wbrew pozorom nie musi oznaczać błędu lekarza - z czasem każde wypełnienie pracuje, zużywa się, odbarwia, a nawet mikroskopijnie odkształca.
Próchnica wtórna to proces próchnicowy, który rozwija się ponownie w zębie już wcześniej leczonym. Najczęściej pojawia się na granicy pomiędzy zębem, a wypełnieniem - tam, gdzie powstanie choćby minimalna nieszczelność, która tworzy mikroprzestrzeń, idealną dla rozwoju kolonii bakterii. Z czasem namnażają się tam, niszcząc tkanki znajdujące się pod plombą.
Warto podkreślić, że powrót próchnicy nie musi to oznaczać błędu lekarza. Każde wypełnienie z biegiem lat ulega zużyciu - pracuje przy gryzieniu, zmienia objętość pod wpływem temperatury, może się odbarwiać, mikropękać lub odspajać.
Wbrew pozorom nie musi oznaczać błędu lekarza - z czasem każde wypełnienie pracuje, zużywa się, odbarwia, a nawet mikroskopijnie odkształca.
Próchnica wtórna to proces próchnicowy, który rozwija się ponownie w zębie już wcześniej leczonym. Najczęściej pojawia się na granicy pomiędzy zębem, a wypełnieniem - tam, gdzie powstanie choćby minimalna nieszczelność, która tworzy mikroprzestrzeń, idealną dla rozwoju kolonii bakterii. Z czasem namnażają się tam, niszcząc tkanki znajdujące się pod plombą.
Warto podkreślić, że powrót próchnicy nie musi to oznaczać błędu lekarza. Każde wypełnienie z biegiem lat ulega zużyciu - pracuje przy gryzieniu, zmienia objętość pod wpływem temperatury, może się odbarwiać, mikropękać lub odspajać.
Przyczyny powstawania próchnicy wtórnej:
1. Mikroprzeciek brzeżny
To najczęstsza przyczyna rozwoju próchnicy pod plombą.
Mikroprzeciek brzeżny to niewielka przestrzeń pomiędzy krawędzią wypełnienia a powierzchnią zęba. Może powstać, gdy materiał:
Mikroprzeciek brzeżny to niewielka przestrzeń pomiędzy krawędzią wypełnienia a powierzchnią zęba. Może powstać, gdy materiał:
- kurczy się pod wpływem temperatury
- odkształca się podczas żucia
- naturalnie ściera się z czasem
- pęka na brzegach
- odspaja się przez wieloletnie użytkowanie
W takiej szczelinie gromadzą się bakterie i resztki jedzenia, a warunki są idealne do rozwoju próchnicy.
2. Niewłaściwa higiena międzyzębowa
Miejsca styczne zębów są szczególnie wrażliwe.
Brak regularnego nitkowania to prosta droga do gromadzenia się resztek pokarmowych w miejscach styku zębów i wypełnień. Są to obszary szczególnie podatne na próchnicę wtórną, ponieważ szczoteczka nie ma tam dostępu.
Brak regularnego nitkowania to prosta droga do gromadzenia się resztek pokarmowych w miejscach styku zębów i wypełnień. Są to obszary szczególnie podatne na próchnicę wtórną, ponieważ szczoteczka nie ma tam dostępu.
3. Stare, zużyte lub przebarwione wypełnienia
Wypełnienia kompozytowe mają przeciętą żywotność ok. 5-10 lat (choć mogą wytrzymać dłużej).
Z czasem dzieje się z nimi to samo, co z każdym innym materiałem użytkowym:
Z czasem dzieje się z nimi to samo, co z każdym innym materiałem użytkowym:
- matowieją
- kruszą się
- tracą szczelność
- przebarwiają się wskutek diety, kawy, herbaty, wina, nikotyny
Nawet jeśli plomba wygląda „w porządku”, jej wewnętrzna warstwa mogła dawno utracić szczelność.
Najczęściej problem dotyczy wypełnień:
Najczęściej problem dotyczy wypełnień:
- amalgamatowych
- mocno przebarwionych
- bardzo starych kompozytów
- dużych, obejmujących kilka ścian zęba
Im większa plomba, tym większe ryzyko rozwoju bakterii pod spodem.
4. Bruksizm (zgrzytanie zębami)
Silne przeciążenia, wynikające np. z chorobliwego tarcia zębów - spowodowane zaciskiem mięśni żuchwy (bruksizm), mogą przechodzić w:
- mikropęknięcia materiału
- uszkodzenia powierzchni zęba
- rozwarstwienia struktury
- rozszczelnień wokół starych wypełnień
Wszystko to zwiększa przestrzeń dla bakterii.
Czy wiesz, że?
Osoby z bruksizmem wywierają na zęby naciski nawet do 40 razy większe niż podczas normalnego gryzienia.
Osoby z bruksizmem wywierają na zęby naciski nawet do 40 razy większe niż podczas normalnego gryzienia.
Dlaczego próchnica wtórna najczęściej NIE boli?
To właśnie brak bólu sprawia, że problem jest tak groźny. To jego najbardziej podstępna cecha.
Próchnica wtórna rozwija się szeroko, rozprzestrzeniając się pod wypełnieniem, ale przez długi czas omija miazgę, czyli nerw zęba. Pacjent najczęściej myśli:
„„Skoro nie boli, to wszystko jest dobrze.”- widzi plombę i zakłada, że wszystko jest w porządku. Niestety - to błędne założenie.
Dopiero gdy:
Próchnica wtórna rozwija się szeroko, rozprzestrzeniając się pod wypełnieniem, ale przez długi czas omija miazgę, czyli nerw zęba. Pacjent najczęściej myśli:
„„Skoro nie boli, to wszystko jest dobrze.”- widzi plombę i zakłada, że wszystko jest w porządku. Niestety - to błędne założenie.
Dopiero gdy:
- struktura zęba zostanie mocno osłabiona
- bakterie dotrą blisko miazgi
- dojdzie do stanu zapalnego
ból staje się zauważalny - często już w momencie, gdy jedyną opcją ratunku jest leczenie kanałowe. Zbyt późna reakcja może prowadzić nawet do utraty zęba!
Objawy próchnicy wtórnej - subtelne sygnały, których nie wolno ignorować
Jeśli zauważyłeś:
- ciemną linię na obrzeżu plomby
- minimalne szorstkości lub „ząbkowane” brzegi plomby
- zapach lub posmak przy czyszczeniu nicią - charakterystyczny tylko dla konkretnego zęba
- chwilową wrażliwość przy zimnych produktach
- wrażliwość przy słodkich napojach (słodkie najczęściej „demaskuje” próchnicę wtórną)
- mikropęknięcia wokół wypełnienia
- delikatny dyskomfort przy twardych pokarmach
- pojawienie się cienia lub przyciemnienia wokół brzegów
Koniecznie umów się na konsultację u endodonty. To sygnały alarmowe - nawet jeśli nie ma bólu.
Niestety większość tych objawów jest bagatelizowana - co skutkuje opóźnioną diagnozą.
Niestety większość tych objawów jest bagatelizowana - co skutkuje opóźnioną diagnozą.
Jak dentysta wykrywa próchnicę wtórną?
RTG skrzydłowo-zgryzowe (bitewing)
Najdokładniejsze badanie wykrywające próchnicę w przestrzeniach międzyzębowych i pod wypełnieniami. Pozwala zobaczyć zmiany niewidoczne gołym okiem, m.in.
- pod wypełnieniem
- między zębami
- niewidoczne klinicznie
- w bardzo wczesnym stadium
Kamera wewnątrzustna
Umożliwia powiększenie obrazu i uchwycenie nawet drobnych nieprawidłowości.
Ujawnia:
Ujawnia:
- drobne pęknięcia
- nieszczelności
- przebarwienia brzeżne
- zmiany trudne do zobaczenia lustrem
Diagnostyka transiluminacyjna (światło przechodzące przez ząb)
Transiluminacja to w skrócie penetracja struktury zęba świetlną wiązką laserową, które umożliwia wykrycie m.in. próchnicy. Badanie wykorzystuje się do prześwietlania tkanek twardych zęba i oceny ich ciągłości, pozwala wykryć:
- odwarstwienia
- złamania
- zmiany próchnicowe niedostępne wizualnie
Badanie sondą diagnostyczną
Delikatne „zapadanie się” brzegu wypełnienia wskazuje na początek procesów próchnicowych.
Dentysta wykorzystuje specjalną sondę do oceny twardości tkanek zęba. Zmiana próchnicowa jest zwykle bardziej miękka i „„zapada się” przy badaniu.
Dentysta wykorzystuje specjalną sondę do oceny twardości tkanek zęba. Zmiana próchnicowa jest zwykle bardziej miękka i „„zapada się” przy badaniu.
Barwniki wykrywające próchnicę
Nanoszone na ząb barwniki wybarwiają tkanki zmienione chorobowo, ułatwiając ocenę zakresu leczenia.
Leczenie próchnicy wtórnej - jakie są możliwości?
1. Wczesne stadium wymiana wypełnienia
Jeśli zmiana jest niewielka, wystarczy usunąć starą plombę, oczyścić ząb i założyć nowe, szczelne wypełnienie.
2. Zaawansowane stadium - leczenie kanałowe
Jeśli próchnica uszkodziła miazgę, konieczne jest leczenie kanałowe. Niezbędne, jeśli:
- infekcja dotarła do miazgi
- ból pojawia się samoistnie
- ząb reaguje bólem na ciepło
- pojawił się obrzęk lub ropień
Obejmuje ono:
- usunięcie zainfekowanej miazgi
- oczyszczenie i wypełnienie kanałów
- odbudowę korony zęba
3. Ekstremalne przypadki: odbudowa protetyczna lub ekstrakcja
Gdy struktura zęba jest zbyt zniszczona, konieczne może być:
- wykonanie korony
- wkładu
- ekstrakcji i odbudowy implanto-protetycznej - konieczne tylko w przypadkach, gdy ząb jest zniszczony do poziomu nienaprawialnego.
Jak zapobiegać próchnicy wtórnej?
- regularne kontrole co 6-12 miesięcy
- higienizacja min. raz w roku
- zdjęcia RTG co 18-24 miesiące
- codzienne nitkowanie - używanie irygatora w przypadku ciasnych styków
- higienizacja 1-2 razy w roku
- stosowanie past z fluorem i/lub hydroksyapatytem
- wypełnienia zakładane w koferdamie
- uszczelnienie brzegów wypełnień systemami adhezyjnymi wysokiej jakości
- stosowanie szyn na bruksizm
- kontrolowanie diety (słodkie napoje przyspieszają próchnicę wtórną)
.webp)
FAQ
Czy próchnica pod plombą może rozwijać się latami?
Tak. To częsta sytuacja - i to bez jakichkolwiek objawów.
Czy próchnica wtórna jest niebezpieczna?
Tak - nieleczona próchnica pod plombą prowadzi do leczenia kanałowego, a w skrajnych przypadkach do utraty zęba.
Jaka jest różnica między próchnicą wtórną a nawrotową?
Próchnica wtórna i próchnica nawrotowa to często używane zamiennie pojęcia, ale różnią się zakresem. Próchnica nawrotowa to Najprościej:
- Wtórna = powstaje wskutek nieszczelności, mikroprzecieków lub starzenia się plomby
- Nawrotowa (szersze pojęcie - obejmuje każdą ponowną próchnicę w leczonym) zębie = każda ponowna próchnica w tym samym zębie
.webp)
.webp)
.webp)
